Publikacje o Raciążu i Ziemi Raciąskiej

Kasztelania. Kasztelanowie Raciąscy

 

 

 

              KASZTELANIA RACIĄSKA

 

     W XIII wieku kasztelania raciąska należała do najważniejszych na Mazowszu. W jej granicach leżały okoliczne lasy, wody, pola uprawne i osiedla, a rezydujący w niej kasztelan odpowiedzialny był za obronę grodu, władzę sądową (do 1454 roku), pobierał daniny. Kasztelanowie nominowani byli przez króla i należeli do grona jego doradców, przewodzili oni także pospolitemu ruszeniu, aż do chwili przekazania go pod dowództwo wojewody. Kasztelan raciąski miał do swojej dyspozycji straż grodową i nosił tytuł pana raciąskiego.

Gród położony był nad rzeką Raciążnicą i w pierwszym okresie swojego istnienia głównym zadaniem jego mieszkańców było strzeżenie przepraw na rzece. Biegł tamtędy bowiem wczesnośredniowieczny szlak handlowy łączący Płock z Ciechanowem.

Gród na Wodnej Górze miał charakter obronny, miał prawdopodobnie owalny kształt i był otoczony wałem zbudowanym z izbic, charakterystycznym dla państw słowiańskich. Stacjonowała w nim silna załoga, a sam gród zapewne wielokrotnie był palony i odbudowywany. W tamtych czasach gród otaczały wsie służebne, które dostarczały rozmaitych produktów.

Sytuacja ta zmieniła się nieco w XI wieku, kiedy to na Mazowszu poczęto karczować lasy i tworzyć pola uprawne, co sprzyjało osadnictwu i powodowało rozwój grodów mazowieckich.

Ostateczny upadek grodu na Wodnej Górze nastąpił prawdopodobnie w XIII wieku, a jego przyczyną była zmiana sposobu walki, a także niezdolność utrzymywania grodów obronnych przez księstwa rozbiorowe. W miejsce grodu na Wodnej Górze powstał drewniany zamek kasztelański, a w jego pobliżu średniowieczne miasto.

 

KASZTELANOWIE   RACIĄSCY

Spis kasztelanów raciąskich  od momentu wejścia Mazowsza Płockiego w skład Rzeczypospolitej aż do je j rozbiorów

 

JAKUB Z  KONRADZIC (Łaszewski) herbu Prawdzic.

Mianowany z podkomorzego płockiego po Zawiszy z Konradzic przed majem 1499 roku, zm. przed 6 czerwcem 1518 roku.

 

 

ANDRZEJ  OŚNICKI 

Mianowany ze stolnika płockiego 6 czerwca 1518 roku, zmarł między 6 czerwcem 1537 a 12 marcem 1538 roku.

 

 

STANISŁAW  NISZCZYCKI  herbu Prawdzic.

Mianowany z chorążego płockiego 12 marca 1538 roku, awansował na wojewodę płockiego po 19 września 1554 roku.

 

 

STANISŁAW  WOLSKI  herbu Półkozic.

Mianowany przed 1 sierpnia 1555 (?) roku.

 

 

ARNULF  UCHAŃSKI herbu Radwan.

Mianowany z kasztelana zakroczymskiego między 13 styczniem a 29 kwietniem 1557 roku.

Awansowany na wojewodę między 11 listopada 1561  a styczniem 1562 roku.

 

 

ADAM  DRZEWIECKI   

Mianowany początkiem roku a 30 listopada 1562 r. Awansował na kasztelanię inowrocławską przed 22 listopada 1563 r.

 

 

JAKUB  ROKOSSOWSKI  

pełnił urząd między 1563 a 1569 r.

 

STANISŁAW  KRYSKI  herbu Prawdzic.

Mianowany przed marcem 1569 r. Awansowany na woj. Mazowieckie 12 maja 1576 r.

 

ADAM  ROŚCISZEWSKI  herbu Junosza.

Mianowany 12 maja  1576 r. Zm. po 1597 r.

 

KRZYSZTOF  NISZCZYCKI herbu Prawdzic.

Ur. 1540, zm.1617. Starosta ciechanowski w 1580, starosta przasnyski w 1589 roku. Kasztelan raciąski po 1606 roku.

 

 WOJCIECH  KRYSKI   herbu  Prawdzic.

Mianowany z kasztelana sierpeckiego na raciąskiego z początkiem 1613 r. Awansował na kasztelanię płocką z końcem 1613 roku.

 

JAN  PODOSKI   herbu Junosza.

Mianowany z końcem 1613 r. Zm. między 1628 a 1630r.

 

 

JAN  NOWODWORSKI  herbu Nałęcz.

Mianowany z podkomorzego nurskiego w 1630r. Zm. przed 1638 r.

 

JAKUB  NARZYMSKI  herbu Dołęga.

Mianowany przed 1638 r. Zm. przed 1640 r.

STANISŁAW  KRYSKI    herbu Prawdzic.

Mianowany z podkomorzego płockiego po 1 czerwca 1640 r. Zm. przed 1664 r.

 

GABRIEL  KARNKOWSKI  herbu Junosza.

Mianowany w 1664 r. Zm. przed 1667 roku.

 

 STANISŁAW  KRYSKI  herbu Prawdzic.

Mianowany w 1667 r. Zm. w 1691 r.

 

 

MIKOŁAJ  KĘPSKI  herbu Jastrzębiec.

Mianowany z chorążego płockiego 6 kwietnia 1691 r. Zm. przed 9 września 1725 r.

 

STANISŁAW  NISZCZYCKI   herbu Prawdzic.

Mianowany 9 września 1725 r. Zm. w 1740 lub 1741 r.

BOGDAN  MOSTOWSKI  herbu Dołęga.

Mianowany z kasztelana sierpeckiego 21 maja 1742 r. Awansował na kasztelanię płocką przed 3 listopada 1746 r.