BOLESŁAW PAULANIS – organista z 30 letnim stażem w parafii  Raciąż. Urodził się 13 października 1887 roku w Krzywej Królewskiej na Litwie. Rodzice: ojciec  Jerzy Paulanis był kupcem, handlował zbożem, matka Marcela z domu Stankiewicz zajmowała się domem i wychowaniem syna. Młode lata spędził w Kalwarii na Litwie, gdzie zamieszkali rodzice. W młodości wykazywał wrażliwość i zainteresowania muzyczne. Po ukończeniu gimnazjum studiuje kilka lat w konserwatorium w Warszawie, oraz pracuje dorywczo. Kiedy podjął decyzje żeby na stałe osiąść w Polsce, za namową urzędnika dokonał małej korekty nazwiska  z Paulonis na Paulanis. W czasie studiów żeni się z Emilią Budzejką.  W 1913 roku sprowadzają się do Warszawy z żoną  dwuletnią córką  Ireną i matką Marcelą. Żona Bolesława Emilia początkowo pracuje jako nauczycielka na kursach dla dziewcząt, jednak pogarszający się  stan zdrowia Emili nie pozwala dalej pracować.  Bolesław  przerywa studia i zostaje organistą w kościele przy ulicy Moniuszki w Warszawie. W Markach proboszczem był brat Emilii ks. Kanonik Dominik Budzejko i tam przenosi się rodzina Paulanisów. Emilia w 1920 roku z córką i matką Bolesława wyjeżdżają do Mariampola na Litwie. W następnym roku Bolesław wraz z rodziną zamieszkuje w Koziczynku (13 km od Ciechanowa) i podejmuję pracę organisty. Pomimo troskliwej opieki Emilia Paulanis zmarła w sylwestrowy wieczór 1928 roku. W lipcu 1929 roku Bolesław Paulanis z córką Ireną i matką sprowadza się do Raciąża i został organistą w kościele parafialnym. W czerwcu 1931 roku wziął ślub z raciążanką Anielą Wiśniewską. Z tego małżeństwa urodzili się: Adam (żył parę godzin), Klara, Benedykt i Maria Emilia.

W czasie swojej pracy założył chór kościelny czterogłosowy, oraz chór męski, który brał udział w uroczystościach państwowych – 3 maja, 11 Listopada.

Na działce należącej do żony Bolesława nad rzeką, gdzie obecnie stoi market „Dino”, organizował „wianki” w wigilię św. Jana, okolicznościowe imprezy a na prowizorycznej scenie odbywały się popisy chóru, przedstawienia młodzieży męskiej, żeńskiej i „Sokoła”. Reżyserem niektórych spektakli był organista Bolesław Paulanis. Członkami chóru była elita towarzyska parafii.

W sierpniu 1944 roku Bolesław Paulanis wraz z córką Ireną zostali aresztowani i wywiezieni na roboty na teren Litwy. Po wyzwoleniu tamtych terenów doznali wielu upokorzeń od żołnierzy rosyjskich. Po wyczerpującym  wielotygodniowym marszu,  w lutym 1945 roku dotarli do Raciąża. Z tęsknoty za synem i wnuczką zmarła nagle Marcela Paulanis, która wcześniej nie chorowała.

Od początku lat trzydziestych Bolesław wykształcił około 50 przyszłych muzyków. Większość chłopców  uczyło się gry na organach i śpiewu przez trzy lata, a potem jechali na egzaminy do Łomży lub Płocka. Część od razu podejmowała pracę w kościołach. Uczniów kontynuujących naukę polecał opiece znajomych muzyków.

Przyjacielem Bolesława Paulanisa był Stanisław Kazuro – kompozytor, rektor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie. Bolesław  był uczniem Antoniego Sygietyńskiego - pisarza, krytyka literackiego, znał dobrze jego syna Tadeusza Sygietyńskiego twórcę „Mazowsza”. Kiedy Tadeusz Sygietyński szukał dziewcząt i chłopców do zespołu, przyjechał do Bolesława do Raciąża.

Najzdolniejsi uczniowie osiągnęli wysokie szczeble kariery:

-  Henryk Wiśniewski (brat żony) był współtwórcą „Mazowsza”, młodsi bracia i ich dzieci są związani z muzyką.

-  Tadeusz Wodzyński był dyrektorem chóru centralnego Wojska Polskiego.

-  Roman Werliński był solistą opery łódzkiej i nauczycielem śpiewu operowego w Turcji i Niemczech.

-  Podobną działalność podejmowali: Antoni Kłosiewicz, Mieczysław Piechocki, Eugieniusz Bartnikowski.

Irena Paulanis namalowała  obraz św. Stanisława i portret  ks. Kanonika Franciszka Chełchowskiego, oraz haftowała ornaty dla kościoła w Raciążu.

Organista Bolesław Paulanis zmarł w niedzielę 29 listopada 1959 roku. W Raciążu  przeżył 30 lat i 4 miesiące.

W „Księdze wizyty kanoniczne” ks. proboszcz Alojzy Poszwa wpisał, „W ostatniej chwili został opatrzony sakramentami świętymi, odszedł do wieczności dobry katolik, prawy człowiek, szczerze i serdecznie oddany kościołowi, parafii i księżom proboszczom.

Następnym organistą był syn Bolesława Benedykt Jerzy Paulanis.

Składam podziękowanie Iwonie Karpińskiej za udostępnienie  pracy   „Dzieje parafii Raciąż w diecezji płockiej w latach 1945- 1999”.

Jan Chądzyński

                      23 czerwiec 1935 rok.

   Bolesław Paulanis z uczniami

6 maja 1956 rok.Chór kościelny podczas wizytacji

Eks. ks. biskupa Pawła Tadeusza Zakrzewskiego.

Wyjazd na poświęcenie pól i spotkanie z rolnikami w Witkowie

Organistówka